Haber Erbaa

     Merhaba sevgili okurlar geçen hafta toplumumuzda çocuklarımızın oldukça etkilendiği DEHB konusuna giriş yapmıştım. DEHB bazen aşırı hareketlilik bazen dürtüsellik bazen dikkat eksikliği bazen ise birleşik (aşırı hareketlilik+dürtüsellik ve dikkat eksikliği) görünüm olarak bireylerde kendini gösterebilir.

     Bunların bazı belirtileri mevcuttur bunlar:

     Aşırı hareketlilik belirtileri

• Çoğu zaman elleri ayakları kıpır kıpırdır yada oturduğu yerde kıpırdanıp durur.
• Çoğu zaman sınıfta ya da oturması gereken diğer durumlarda oturduğu yerden kalkar.
• Çoğu zaman uygunsuz olan durumlarda koşturur ya da bir yerlere tırmanır.
• Çoğu zaman sakin bir biçimde boş zamanları geçirme etkinliklerine katılma yada oyun oynama zorluğu vardır.
• Çoğu zaman hareket halindedir yada motor tarafından sürülüyormuş gibi davranır. Çoğu zaman çok konuşur.

     Dürtüsellik(İmpulsivite) belirtileri

• Çoğu zaman soru tamamlanmadan önce cevabını yapıştırır
• Çoğu zaman sırasını bekleme güçlüğü vardır.
• Çoğu zaman başkalarını konuşmalarını keser yada yaptıklarını arasına girer.(Örn: Başkalarının yaptıkları işlere izinsiz bir şekilde karışır.)
• Oyunları bozar.

     Dikkat eksikliği belirtileri

• Çoğu zaman dikkatini ayrıntılara veremez, okul ödevlerinde, işlerinde yada diğer etkinliklerinde dikkati dağılır.
• Genellikle üzerine aldığı görevlerde yada oynadığı etkinliklerde dikkati dağılır.
• Doğrudan kendisine konuşulduğunda dinlemiyormuş gibi görünür.
• Çoğu zaman yönergeleri izlemez ve okul ödevleri ufak tefek işleri yada işyerindeki görevlerini tamamlayamaz. Üzerine aldığı görevleri ve etkinlikleri düzenlemekte zorluk çeker.
• Sürekli mental çabayı gerektiren görevlerden kaçınır. Bunları sevmez yada bunlarda yer almaya karşı isteksizdir.
• Üzerine aldığı görev yada etkinlik için gerekli olan malzemeleri kaybeder. ( oyuncak, kalem, okul ödevleri gibi)
• Çoğu zaman dikkati dış uyaranlarla kolaylıkla dağılır.
• Günlük etkinliklerde çoğu zaman unutkandır.
•  

     Dikkat sorunları bölümünde yer alan 9 maddeden 6’ sı sizin çocuğunuzda varsa çocuğunuzda dikkat eksikliği bulunabileceğini düşünmelisiniz.Aşırı hareketlilik, dürtüsellik sorunları bölümünde yer alan 9 maddeden 6’ sı çocuğunuzda bulunuyorsa çocuğunuz da aşırı hareketlilik dürtüsellik sorunları bulunabileceğini düşünmelisiniz. Elbette bu maddeleri incelerken dikkat edilmesi gereken en önemli detay, her maddenin çocuğunuzun yaşına göre nasıl anlaşılma göstereceğidir.

     DSM V Tanı Koyma Kriterleri

• Tanı koyarken göz önüne alınması gereken konulardan birisi de bu belirtilerin ne zamandan beri var olduğudur ve ne kadar süre devam ettiğidir. Bir kişi de DEHB var diyebilmek için 12 yaşından önce başlamış olması ve bu belirtilerin en az 6 ay devam etmesi gerekiyor.
• Belirtilerin birçoğu 12 yaşından önce ortaya çıkmalıdır.
• Bu belirtiler en az 2 farklı ortamda görülmelidir.(Okulda öğretmen, evde anne-baba tarafından bu belirtiler gözleniyor olmalıdır.)
• Bu belirtiler, okul, sosyal vb alanlarda işlevsellikte belirgin bozulmaya neden olur.
• Bu belirtiler başka bir psikiyatrik hastalık ile daha iyi açıklanamaz.

     DEHB TEDAVİSİ

     Tedavinin ilk şartlarından biri, aile okul ve hekim arasında sıkı işbirliğine dayanmaktadır. Çünkü DEHB evin içinde olduğu kadar okulda da problem yaşanmasına neden olmaktadır. Öğrenmeyle ilgili problemlerın yanında arkadaşlık ilişkilerinde yaşanan problemler ve kurallara uyma güçlüğü aile-okulun ortak ve sağlıklı yaklaşımlarıyla aşılabileceği unutulmamalıdır.

     ÖĞRETMENLER VE AİLELER NE YAPMALI ?

     Öncelikle öğrencinizin yaşadığı sorunun, DEHB olduğundan emin olmalısınız. Teşhis koymak doğal olarak öğretmenlerin işi değildir ancak bu konuda anne babayı bu konunun uzmanı olan Psikiyatr’a yönlendirebilirsiniz. Çocuğa iyi ve doğru bir teşhis konulduğundan emin olana kadar soru sormaya devam etmelisiniz. Bu aşamalar sizin sorumluluğunuzda değildir ancak anne-babaya destek olabilirsiniz.

     En başta öğrencilerinizi gerçek anlamda yüreğinizde hissederek sevin . Dikkatini daha uzun süreler verebileceği farklı etkinlikler tasarlayın. Öğrenciyle temas kurabileceğiniz ve dikkatini dağıtmayı engelleyen bir yerde yani en ön ve pencereden uzak bir sırada oturtulmalısına özen gösterin..Uzun süreli ödevlerde sık sık ara vermesini sağlayın. Öğrencideki varolan enerjinin iyi şekilde değerlendirilmesinin yolu harekete ,açık ve geniş alana özgü oyunlardır. Bu yüzden teneffüs gibi uygulamalardan kaçınmamalı ve yararlanmalısınız. Öğrencinin içerisindeki enerjiyi atabilmesi için yoğun hareket gerektiren yüzme, basketbol, futbol, folklor gibi, sosyal, sportif ya da kültürel etkinliklere katılımı sağlanmalıdır. Sınıf ortamının rahat ve kurallar açısından gevşek değil; katı ve sıkıcı özelliği olmayan, ancak kesin sınırları çizilmiş kuralları olmalıdır. Öğrencinizin olumlu davranışları her zaman destekleyerek ödüllendirin bu davranışlarıyla ile ilgili başarılarını yıldız vermek, grafiklerde göstermek her zaman yararlı sonuçlar doğuracaktır. Ders anlatırken olabildiğince görsel, işitsel ve hareketli araçlar kullanın. Sık sık grup çalışması yaptırın. Eyleme geçmeden önce durması, düşünmesi ve sonra uygulamaya geçmesi söylenmelidir. Sınıfları düzenli ortamlar şeklinde hazırlayın. Sınırlar koymaktan çekinmeyin. Sınırları ve sınırların uygulanacağı kuralları öğrencilerle birlikte oluşturarak yazın ve her dakika göz önünde olacağı bir yere asın. İşlerin nasıl yapılması gerektiğini tekrarlayın, yazın, söyleyin, tekrar tekrarlayın. Sürekli göz göze gelmeye çalışın. Önceden belirlenmiş bir programa dakik bir biçimde sadık kalmasını sağlayın. Hatırlamalarına yardımcı olabilmek için onlara stratejiler öğretin.Beklentilerinizi öğrencinize açık bir şekilde söyleyin.

     Sevgili Aileler size verebileceğim en kısa ve en etkili tavsiye çocuğunuzu her durum ve koşulda, kayıtsız şartsız sevmeli, bunu ona hissettirmelisiniz. Ama öncelikle çocuğunuzda DEHB olduğunu kabul etmelisiniz. Çocuğun yaş ve gelişim düzeyine göre bazı günlük aktivite ve işlerin alışkanlık haline gelmesini sağlayınız. Bu işlerin kurallarını ve yapılacağı saatleri belirleyiniz. Kural ve zamandan taviz vermemeye çalışınız.Çocuğunuza zaman ayırmalı ve onunla birlikte olmaya çalışmalısınız. Çocukla geçireceğiniz bu zaman dilimi içinde onun seçtiği faaliyetleri tercih etmelisiniz. Önemli olan çocukla geçireceğiniz sürenin uzunluğu değil, ilişkinin kalitesidir. İlişki kısa süreli olsa dahi vakit dolu dolu geçiyor ve çocuk bundan zevk ve haz alıyorsa hedefe ulaşılmış demektir. Birlikte oyun oynarken onun seçtiği oyuncak ve aletleri kullanmanız ve sabırla bu oyunu devam ettirmeniz gerekir.Çocuğunuzla konuşurken ve onu dinlerken göz göze gelmeye çalışmalısınız. Çocuğunuza yumuşak bir şekilde ve saygılı davranmalısınız. Bağırmamalı,alay etmemelisiniz,iğnelemeler yapmamalısınız.Karşınızdaki sizin düşmanınız değil evladınız olduğunu unutmamalısınız. Sabırlı olmalısınız. Çocuğunuzun olumlu bir davranışını ve başarısını gördüğünüzde onun hoşuna gidecek övücü sözler söylemelisiniz. Çocuğunuzun mükemmel olmasını beklemeyin ve ondan mükemmel olmasını istemeyiniz.Çocuğunuza güvenin ve ona güvendiğinizi belli etmelisiniz. Çocuğunuzda var olan olumlu özellik ve kabiliyetlerin ortaya çıkışını teşvik etmelisiniz. Evdeki sorumlulukları ile ilgili olarak (odasını toplama, giysilerini düzenleme, ellerini yıkama, dişlerini fırçalama gibi) onu sık sık uyarılarda bulunun ve hatırlatın. Sevgili Aileler bunları elimizden geldiği kadar yapabilirsek gerisi zaten uzmanların desteği, sizin isteğiniz ve Allah’ın izniyle başarıya ulaşacaktır. Sevginin çözemeyeceği hiçbir şey yoktur…

     Sevgiyle kalın, hoşça kalın.

     Haftaya görüşmek üzere…